ما یستوی الاحیا و لا الاموات

آیه 22 سوره مبارکه فاطر می فرماید: « وَ مَا یَسْتَوِى الْأَحْیَاءُ وَ لَا الْأَمْوَاتُ إِنَّ اللَّهَ یُسْمِعُ مَن یَشَاءُ وَ مَا أَنتَ بِمُسْمِعٍ مَّن فىِ الْقُبُورِ؛ و هرگز مردگان و زندگان یکسان نیستند! خداوند پیام خود را به گوش هر کس بخواهد مى‏رساند، و تو نمى‏توانى سخن خود را به گوش آنان که در گور خفته‏اند برسانى! ».

طبق آیه فوق و آیات دیگر گروهی از انسانها به جهت انتخاب راه، انگیزه، اندیشه و انگیخته غلط و به تبعیت از هوا و هوس و شیطان به گروه ابلیس ملحق می شوند و دیگر از دیدن نور هدایت و شنیدن صدای عدالت و ... دور شده و به تعبیر قرآن، مبدا و معاد و دین حقّ را فراموش کرده و در وادی حیوانات سیر می کنند، و از آنها هم گمراه تر می شوند، (اولئک کالانعام بل هم اضل).

آنان با این که به ظاهر زنده اند اما حرف حق، تذکر به حق و عدل و صدق در گوش جانشان فرو نمی رود که هیچ، بلکه به مقابله با آن نیز بر می خیزند. پس آنان در منظر خدا و قرآن گر چه به ظاهر زنده اند اما به باطن مرده اند.

این زندگان مرده دل مانند ابوجهلها و ابولهبها هر چند اشرف مخلوقات(ص) آنها را دعوت به خدا و دین خدا کند نمی پذیرند و بعد از مردن ظاهری هم خطاب به آنها فایده ای ندارد و در آخرت در مواقفی از قیامت مانند دنیا کر، کور و لال هستند.

پس خطاب به پیامبر(ص) در این که نمی توانی با آنها صحبت کنی ناظر به این گروه از انسانها است، که در دنیا و در آخرت دل زنده، دیده ی بینا و گوش شنوا ندارند!

اما در مقابل گروهی از انسانها به جهت انتخاب راه، انگیزه، اندیشه و انگیخته درست و به تبعیت از فطرت، عقل، وحی، سنت و عترت به گروه عباد الرحمن ملحق می شوند و انوار هدایت را می بینند و صدای حق و عدالت را می شنوند و ... . و به تعبیر دیگر، به یاد مبدا و معاد و دین حقّ بوده و آن را فراموش نکرده و با ایمان و عمل صالح از ملائکه هم جلو می افتند. (اولئک المقربون )

این زند دلان، کوچک در نظر عموم ولی بزرگ در نزد خدا و خدا باوران، هم در دنیا و هم در آخرت اگر مورد خطاب خدا و رسول خدا(ص) و اهل دل قرار گیرند جواب می دهند و این از خواست خدا و قدرت او بیرون نیست.

حال ضمن توجه به مطلب فوق باید دانست طبق مبانی مسلم اسلامی که شیعه هم به آن معتقد است نه تنها زیارت اهل قبور از انبیاء، اولیاء، صلحا و شهدا جائز است بلکه در مورد پیامبر اسلام(ص) و اولیاء لازم است و نجوا با این آبرومندان درگاه الهی گر چه به ظاهر مرده اند اما زنده تر از هر زنده ای واسطه فیضِ اهل فیض و اهل معنا هستند. و شاهد بر این امر مانند آنچه در داستان مؤمن آل فرعون یا شهدا راه حقّ و حقیقت و در رکاب ولیّ به حقّ آمده است، می باشد. 

جهت اطلاع بیشتر ر. ک:

تفسیر نمونه و المیزان ذیل تفسیر آیات 154 سوره بقره؛ 169 سوره آل عمران؛ 26 سوره یس؛
منبع: سایت پرسمان دانشجویی